Chcieć to móc.

   Ostatnio mam niesamowicie dobrą passę. Żadnych miernych produkcji, wszystko na wyjątkowo zacnym poziomie. Ba-zasugerowałabym nawet stwierdzenie, że dawno tak dobrze się nie rozerwałam. Wiem, że ostatnio zrobiło się zbyt kinowo, ale niestety: moje wąskie horyzonty dają o sobie znać w najmniej oczekiwanych momentach (a poza tym nigdy nie próbowałam brać się za coś, czego nikt nie zna). I choć głosy z zewnątrz mówiły by dać sobie spokój, nie mogłam, no po prostu nie mogłam sobie tego Phoenixa tak po prostu odpuścić. Może dlatego, że skoro mam jakąś możliwość, wreszcie nadrobię wszystko, co nadrobić powinnam. Zatem, zdając sobie sprawę, że wciąż nie walnęłam nic na temat „Życia Pi” [z tym mam jeszcze gorzej, niż z „Mistrzem”- pewnie dlatego, że mnie nie porwało], postanowiłam pokusić się o kolejne tytuły. Zacznę od tego, że produkcja o której opowiem, ma dość nie dynamiczny rodzaj akcji, która całą swą moc bierze od głównego bohatera. Freddie się wkurza, wybucha, bo ma poczucie osobistej porażki i otaczającej go nicości. Wszystko schrzanił.
        Co by było, gdybyś raz na zawsze utracił/a sens życia? Albo nie sens życia, tylko pewną ideę, wiodącą twą marną egzystencję na jakiś wyraźny monolit? Kto nie słucha ojca i matki, ten słucha psiej skóry. A w wypadku bohatera filmu Paula Thomasa Andersona-kto nie wie, gdzie się podziać, podzieje się wszędzie. I chce szukać swego mistrza. Nie to, żebym nie lubiła tego słowa-ale kojarzy mi się z przesadnym perfekcjonizmem, ideałem, jakimś bytem niezbyt ludzkim. Wszak w rzeczywistości mało jest osób, które wywarłyby na kimś tego typu wrażenie. Ale dość o tym, czas na mądrą notatkę. Z tym jednakowoż będzie ogromny problem, gdyż ja o "Mistrzu" pisać nie umiem. A to co napomknę, będzie tycim ułamkiem tego, co zdołali już stwierdzić sensowniejsi ode mnie. Także trzymajcie się poręczy i liczcie na atak paniki. Bo tak odebrałam to, co się tam działo.

   Naszą historię rozpocznie widok na odmęty morza. Ostre smyczki, kamera, i cóż-ponad wodą kadr łapie ręce mężczyzny, płynącego statkiem. Czuje się pewnie niczym cholerny Leonardo Di Caprio w „Titanicu”. A nie, wróć. Chyba jednak nie do końca. Gdzieś w czasach drugiej wojny światowej mamy bandę marynarzy, którzy chętnie piją, robią biusty z piasku, a jeden z nich nawet z nim [imitacją kobiety] kopuluje. I leży na morskim okręcie, całkiem pochłonięty tym swoim światem. Freddie Quell- bo o nim mowa, jest człowiekiem nie tylko wiecznie myślącym o damskich narządach, ale również osobą narwaną. W chwili, gdy widzimy jak roztacza ramiona nad przestrzenią korsarzy, jego grupa rozpocznie ostatni rejs. Zbrojne starcia się skończyły i panowie są zmuszeni wrócić do miasta. Czy jednak Freddie tak łatwo się zaaklimatyzuje? Oczywiście nie. Najpierw dojdzie seria standardowych pytań i malowidła z testu Rorschacha [od razu skojarzyło mi się to z innym tytułem („Pająk”, anyone?)], potem gratulacje z powodu spełnionej misji i konieczność podjęcia ‘normalnej’ pracy.  I w tym tkwi cały szkopuł. Bo Freddie nie czuje się zdolny do takich rzeczy. Dobrze-podejmie fuchę w centrum handlowym, będzie nawet robić zdjęcia, ale szybko go to przerośnie. 

    I tak zmieniając chlebodawcę w sposób liczny, tkwiąc między Scyllą a Charybdą, Fred dociera do punktu kulminacyjnego i wkrada się na imprezę na jachcie.  Z powodu nadużycia alkoholu, wyraźnej agresji, et cetera, et cetera, jaśnie Quell spotyka (albo właściwie zostaje zaprowadzony do) Lancastera Dodda. Przywódcę, lidera i mistrza pewnego [dajmy na to] filozoficzno-sekciarskiego ruchu zwanego Sprawą. Inni, na czele z żoną Lancastera Peggy,  już dawno pozbyliby się pasażera na gapę. Ale nie Dodd- on nie wiedzieć czemu bardzo chce zgłębić osobę Fredda -najpierw każe przyrządzić ten sam napój, który Fred łyka w piersiówce, by potem zaprosić go do swej społeczności. Quell mimo początkowego sceptycyzmu, (tudzież grymasu twarzy przypominającego uśmiech) chce być częścią rodziny, a raczej zgromadzenia, z którym poczułby więź zatraconą od dawien dawna. Czy jednak uda mu się odnaleźć cel, siebie i swego mistrza? Tak naprawdę winno się raczej zadać szereg innych pytań, z ‘dlaczego tak właściwie głosisz jakąś prawdę, skoro zmieniasz co chwilę poglądy’ na czele. 

     Żadna z trzech najciekawszych postaci u P.T. Andersona nie jest osobą płaską. Quell to tak dramatycznie rozedrgany człowiek, że w pewnym stopniu wzbudza współczucie. Bo jeśli nie masz do czego wrócić, trudno zyskać emocjonalną stabilność. Z drugiej strony fakt, że tak długo zajęło mu dotarcie do miłości życia imieniem Doris, też wiele mówi o konstrukcji [psychologicznej] protagonisty. Spartaczy nawet relację, na której mu zależy, bo nie nauczył się jak traktować cenne chwile. Ojciec Freda był alkoholikiem, matkę zamknięto w szpitalu, a sam też do trzeźwych nie należy. Quell jest nie tylko wypluty wojennymi traumami, lecz również samym sobą. No i przejawia częściową obsesję na punkcie seksu (napis w zeszycie ‘Do you wanna f*** ?' mówi sama za siebie). Dodd Lancaster zaś wie jak rozmawiać z ludźmi. Umie ich pozyskać, testować, nawracać. Dla niektórych jest istnym mentorem, prawie guru, co ze świtą mieszka w czyichś apartamentach. Członkowie Sprawy to tacy koczownicy, szukają kogoś, u kogo mogą zaczepić swoje poglądy. Dodd za pomocą siły perswazji popartej przekonaniami, stosuje elementy hipnozy, nazywając je podróżami w czasie. Tym sposobem pozwala pacjentom znaleźć cząstkę duszy, która [jego zdaniem] żyła pod inną postacią w odmiennej epoce. Jednak twierdzenia mistrza nie podobają się osobom postronnym-ba, potrafią je wręcz podważyć w trymiga, na co Dodd reaguje w sposób dotknięty. Bo nie da się ukryć: żadne z twierdzeń nie posiada naukowego wytłumaczenia i brak im nawet punktu do polemiki. Kim więc jest tak naprawdę Dodd? Szarlatanem? Oszustem? A może powie nam jego żona, która w cieniu sieni, okazuje się grać równie ważną rolę, co dla innych Dodd. Nawet weźmie go prawie dosłownie za jaja, by wyperswadować to, co chce uzyskać ([Peggy]:-Będziesz dalej pić gorzałę? [Dodd]:- Nie. [Peggy]:-Powtórz.). Podobnie dzieje się w momencie, gdy na tapetę bierze sobie asymilację Freddy’ego (moment zmiany koloru oczu).

   Nie do końca zgadzam się z niektórymi opisami, że Quell ‘ślepo ufał’ Lancasterowi. Wręcz przeciwnie. Jemu ta kooperacja wręcz odpowiadała. Faktycznie- pragnął poczuć to wszystko, co praktykował w ćwiczeniach: chodził od okna do ściany bez przerwy na lunch, chcąc być pełnym uczestnikiem Sprawy. Lecz jego niespokojny duch nie dał się wciągnąć w to pranie mózgu. No a poza tym, będąc nieobliczalnym trudno zyskać posłuch wśród reszty społeczeństwa. Ktoś kto był marynarzem, osobą nie mogącą usiedzieć w jednym miejscu, nie będzie umiał przejść przez etap aklimatyzacji. Tym bardziej jeśli chodzi o radykalne podejście w stylu ‘trzymamy się razem’. Dlatego właśnie w chwili, gdy Quell przybywa do Anglii, zostaje powitany sugestią Dodda- że [spoiler] albo zostaje z nimi na zawsze, albo znika im z oczu [/koniec]. Dodd również mocno zżył się z Freddym: napisał książkę wzorując się na badaniach, które nań przeprowadzał i wciąż zależało mu by został wśród grupy.  Ale czy to dało jakikolwiek rezultat? Musicie rzecz jasna przekonać się sami.

       Phoenix, Phoenix, Phoenix. Powinieneś mieć przynajmniej 2 Oscary, z czego jeden to taki standard, że aż głowa boli. A boli, że zostałeś tak po chamsku pominięty. Bo nie wiem jak wy, ale ja z całego „Gladiatora” pamiętam głównie jego obleśny język i ironiczne ‘Maximus’ w starciu ostatecznym (głupie słowo, ale tu pasuje jak ulał).  Jednak Akademia nie lubi szaleńców, woli nagradzać bohaterów. Tak samo jak woli panie typu Reese Witherspoon, które raz zagrają w dramacie i już mają pewną statuetkę. A on? Biografia Johnny’ego Casha, rola Johnnny’ego Casha, Złoty Glob i…  dalej nic. Nie mówiąc już o genialnym „Mistrzu”- bo tu inaczej nie potrafię określić jego sposobu grania. Jeśli porównamy to co pokazał choćby w „Walk the Line” i w produkcji i P.T. Andersona, okaże się, że wyrobił zupełnie inne tiki. Freddie ma charakterystycznie uniesiony policzek, gdy się śmieje, marszczy czoło, chodzi przygarbiony z rękami na ramieniu i powłóczy nogami. A co najlepsze-żadna z jego reakcji nie wydaje się sztuczna, czy przekombinowana. W spojrzeniu Quella widać tyle niepewności, opuszczenia własnej głupoty, że trudno nie wyrazić podziwu wobec tak naturalnie zaprezentowanego aktorstwa. Ale to nie koniec mojej litanii do świetnych nazwisk tego filmu.  Bo przed państwem nadchodzi mr Seymour Hoffman-człowiek kameleon, nazwisko, które choć często widuję na ekranie zawsze jest dla mnie zagadką (bo co rusz ciężko mi poznać tego jegomościa). Pamiętacie „Capote”? Trudno jest mi w tej chwili ogarnąć swym małym umysłem, że Truman i Dodd Lancaster to jedna i ta sama osoba. Choć w porównaniu z Joaquinem P. nie wypada tak rewelacyjnie, nie należy zapomnieć, że był [właściwie] jego przeciwstawnym biegunem. Spokojnym (do czasu) przewodnikiem życia, który miękkim głosem stara się przemówić do rozsądku. A Amy Adams? Po raz kolejny udowodniła, że prócz wyjątkowej urody posiada też wyjątkowy talent. Już w „Fighterze” przykuła moją uwagę, więc moja doń sympatia po „The Master” mogła się tylko wzmocnić. Nie pojawiać się za często, a i tak robić wrażenie-to trzeba umieć. Bardzo kibicuję, by w końcu otrzymała Złotego Pana-bo choć dawno stracił na wartości, jest to taki standard wieńczący czyjąś dobrą pracę. 

„Mistrz” poza tym, że jest ‘ładnie zagrany’, jest również (a to nowość) ‘ładnie zrobiony’. Zdjęcia, praca kamery i ujęcia są otoczone ciepłymi kolorami, sycącymi widza w tej psychologicznej podróży przez egzystencję. Weźmy na przykład widoki na morze, czy rozgrzane piaski Arizony. Nic tylko tam wskoczyć. Warto również wspomnieć o ciekawym scenariuszu i instrumentach muzyki klasycznej-najbardziej podobały mi się basowe (wiolonczelowe?) rytmy w chwilach para komediowych. Mimo, że nie jest to produkcja dla wszystkich, warto sięgnąć po nią w odpowiednim momencie-bo obsada, a właściwie kreacja pana Joaquina Phoenixa to kolejny dowód na to, że najbardziej komercyjne wyróżnienia nijak mają się do bycia genialnym. 

Wiedziałam czego mogę mniej więcej spodziewać się po „Mistrzu”- żadna hiper akcja to to nie jest. Tu punkt ciężkości położony jest na problemy wzięte z dnia codziennego: raz będzie zaskakująco, w innej chwili smutno i prawdziwie. Ten film jest niczym atak paniki-nie do końca wiesz, czemu tak reagujesz, ale nagle wariujesz, po czym starasz przywrócić się do stanu ładu i składu. I nie jesteś z tego dumna/y. 

Ps. Najinteligentniejszy film roku.